Kredi notunuzu nasıl hesaplıyorlar?

Bankalar kredi başvurusunda bulunan her kişiyi öncelikle sayısal bir puanlamaya tabi tutuyor. “Kredi notu” olarak verilen bu puan, düşük çıkarsa krediniz reddediliyor, yüksek çıkarsa onaylanıyor. Özellikle son dönemde bankalar kredi kabul kriterlerini sıkılaştırma yoluna gittiklerinden, kredi notlarının önemi daha da arttı! Peki, “kredi notu” nasıl hesaplanıyor, bankalar nelere önem veriyor? Kredi notunu yükseltmek için yapılacak bir şeyler var mı?

Aslında notlandırmada kullanılan parametreler benzer olsa da, her bankanın puanlaması kendine has! Her birinde notunuz farklı çıkabiliyor. Hatta her biri aynı sonuca farklı yorum katabiliyor. Ya da size daha önce kredi vermeyen bir banka, bir süre sonra risk alma stratejisini değiştirdiğinden düşük notunuza rağmen kredi vermeyi kabul edebiliyor. Anlayacağınız konu tamamen bankaların kendi değerlendirme kriterlerine ve hatta zamana göre değişkenlik gösterebiliyor! Her şeye rağmen “kredi notunuz” kredi alıp alamayacağınızı belirlenirken önemli bir referans oluyor!

Aşağıda bankaların kredi notunuzu belirlerken kullandığı belli başlı değişkenleri sıraladık. Bu listeyi daha da çeşitlendiren bankalar olabilir. Dediğimiz gibi liste de, listedeki parametrelerin ağırlığı da bankadan bankaya farklılık gösterebiliyor. Bankalar bu yolla pratik yoldan kredi ya da kredi kart müşterilerinin kendi öngördüğü minimum kredibilite seviyesinde olup olmadığını araştırıyor.

Kredi notunu yükseltmenin ise ne yazık ki acil ve mucize bir çözümü yok. Ancak imkânsız da değil! Aşağıda da görebileceğiniz gibi, yaş, meslek gibi değiştiremeyeceğiniz parametreler de olsa, ödemelerinizi, borçlarınızı düzene sokmak, borcuna sadık olmak gibi kriterler de oldukça etkili kredi notunuz hesaplanırken. Geçmiş banka kayıtları kolay kolay silinmese de, sistem düzelen ödeme performansının da fark edilebilmesini sağlıyor.  

İşte kredi notunuzu etkileyen başlıca değişkenler

KKB Skoru: Kredi kayıt bürosunda bankaların kredi müşterilerinin durumlarını birbirleri ile paylaştığı bir veri havuzu bulunuyor. Kişinin ödeme performansı, diğer bankalara olan kredi başvuruları, bunların onay ya da ret bilgileri gibi birçok bilginin yer aldığı bu sistemde kredi müşterilerinin bir KKB skoru bulunuyor. Bu skor da kredi notunu oluştururken kullanılıyor.

Aylık net gelir:  Bazı bankalar bunu toplam gelirin %30-35’i gibi yaklaşık bir rakam olarak hesaplarken; bazıları ise aylık gelirden gider kalemlerini çıkararak buluyor. Aile gelirleri de işin için dâhil edilebiliyor.

Yaş: Yasal olarak 18 yaşın altındakilere zaten kredi açılmıyor. 65 yaşın üzerindeki kişilere kredi verilmesi çok tercih edilmeyen bir durum olduğundan, 18-65 yaş arasında ve kariyer olarak biraz daha yukarılara çıkıldığından 35-50 yaş arasına genellikle en yüksek puanın verildiği bir hesaplama yapılıyor.

Meslek: Kişinin yaşam standardı, eğitimi, geliri gibi birçok bilgiye erişim imkânı tanıdığından bu değişken de önemli bir parametre olarak değerlendiriliyor.

Toplam iş deneyimi: Kıdem, birikim, tecrübe gibi konularda bankaya tahmin olanağı sunduğundan bu da etkili parametreler arasında.

Son işte çalışma süresi: Kişinin kararlarındaki istikrarı ya da son işinde kalıcılığı gibi bilgiler içeriyor.

Öğrenim durumu: Tahmin edileceği gibi daha yüksek öğrenim seviyesi daha yüksek puan demek.

Medeni hali: Belirli bir düzeni olma, yerleşik olma, sorumlulukların artması gibi sebeplerle evliler, bekârlara göre daha avantajlı olabiliyor.

İkamet edilen evin mülkiyeti: Kirada oturmakla ya da kendi evinde oturmak geliri etkileyen bir unsur olduğundan puanlamada rol alıyor. Ayrıca bir gayrimenkule sahip olmak kişinin malvarlığının göstergesi olarak kredibilitesini artırıyor.

Sahip olunan taşıt/taşıtlar:  Yine mal varlığını gösteriyor. Hatta bazen sahip olunan aracın markası bile puanlamayı etkileyebiliyor.

Sahip olunan kredi kartları: Başka bankaların size kredi açıp açmadığı konusunda bilgi verdiğinden kredi kartı varlığı olumlu olarak değerlendiriliyor.

Çek/Senet Kayıtları: Yazılmış çek, vadesinde ödenmemiş senet sayısı gibi sorgulamalar yapılıyor. Puanlamaya dahil ediliyor.

Kanuni/İdari Takip Sorgusu: Bankaya olan herhangi bir borcundan dolayı daha önce kanuni ya da idari takibe alınıp alınmadığı bilgisi de kredi notunu oluşturan veriler arasında…